W świecie ciszy - wystawa rysunków entomologa

Walerian Straszewicz (1885–1968), nauczyciel, entomolog-amator.

Urodził się na Litwie w majątku Augustów koło Upity (pow. poniewieski).
Był synem Bolesława - absolwenta konserwatorium w Petersburgu (w klasie Antona Rubinsteina), a następnie nauczyciela muzyki w Rydze oraz Ludwiki
z Malińskich.
Po ukończeniu Gimnazjum im. Mikołaja I w Rydze rozpoczął w 1907 r. studia rolnicze w Taborze w Czechach. Po roku przeniósł się do Belgii, gdzie nadal studiował rolnictwo ; zainteresował się wtedy entomologią. Od 1910 r. kontynuował studia w Krakowie na Wydziale Filozoficznym UJ, ale przerwał je z powodu wybuchu pierwszej wojny światowej.
W 1912 r. ożenił się z Marią Zienkiewicz, lekarzem stomatologii. Zamieszkali w rodzinnym Augustowie, gdzie w 1913 r. urodził się ich syn Zygmunt.
Po wybuchu I wojny światowej wyjechali do Penzy w Rosji, gdzie w 1917 r. urodził im się drugi syn Walerian. Po wojnie, w 1918 r. wrócili do zarządzanego przez matkę Augustowa.
Kiedy w 1919 r. otwarto Prywatne Gimnazjum Polskie w Poniewieżu, Straszewicz został w nim nauczycielem fizyki, chemii, astronomii, botaniki i kaligrafii. Był członkiem gimnazjalnej drużyny tenisa stołowego i uczestniczył w rozgrywkach powiatowych.
Od 1921 r. grał w amatorskim teatrze utworzonym przez Sekcję Dramatyczną polskiego Towarzystwa «Oświata» w Poniewieżu ; występował m.in. w przedstawieniach „Zemsty” Aleksandra Fredry, „Ich czworo” Gabrieli Zapolskiej i „Klubu kawalerów” Michała Bałuckiego.
Z powodu postępującej utraty słuchu przeszedł na rentę w 1933 r. Zamieszkał wówczas w majątku syna Nowy Dwór (lit. Naudvaris, dawny pow. poniewieski).
Cały czas zajmował się entomologią. Zebrał ok. 8 tys. okazów owadów, głównie z obszaru powiatu poniewieskiego. Preparował je i opisywał, wykonał kilkadziesiąt albumów. Współpracował z firmami entomologicznymi m.in. Ottona Staudingera w Dreźnie oraz z entomologiem prof. A. Palionisem
z Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie.
Pod koniec lat trzydziestych jego osiągnięcia w dziedzinie entomologii były znane na Litwie i poza jej granicami.
Po aneksji Litwy przez ZSRR (1940 r.) majątek Nowy Dwór został znacjonalizowany, a Straszewicza przesiedlono do miasteczka Smilgi
(dawny pow. poniewieski), gdzie jego żona pracowała jako stomatolog.
Zbiory entomologiczne, w części zniszczone, zostały wraz z albumami i biblioteką umieszczone w muzeum w Poniewieżu.
14 czerwca 1941 r. Straszewicza z żoną i 90-letnią teściową deportowano w głąb ZSRR, do Barnaułu w Kraju Ałtajskim, a następnie do Bułunu i Kisiuru
w Jakucji. Teściowa zmarła na zesłaniu. Żona Maria pracowała w tamtejszym szpitalu a Walerian pracował jako nocny stróż.
W wyniku starań starszego syna Zygmunta, który służył w II Armii Wojska Polskiego, Straszewiczowie wracają do Polski. W październiku 1946 r. przybywają do młodszego syna do Poznania, a w grudniu zamieszkują u Zygmunta w Elblągu.
Maria Straszewicz pracuje jako dentystka w szkole. Umiera w Warszawie w 1951 r. Jest pochowana na Powązkach.
Walerian z powodu głębokiej głuchoty nie podjął już pracy. Po śmierci żony zamknął się w swoim świecie. Rysował ptaki, motyle, lokomotywy.
Pozostawił opis przyrodniczy tajgi i tundry na Syberii, który synowa Anna przekazała do muzeum w Poniewieżu.
Walerian Straszewicz zmarł 10 I 1968 w Elblągu w wyniku potrącenia przez samochód.

 --- Biogram pochodzi z XLIV tomu Polskiego Słownika Biograficznego opublikowanego w latach 2006-2007 oraz życiorysu sporządzonego przez Annę Straszewicz z domu Montwiłł.

 

zapowiedź